Οι Οικοδομικοί Κανονισμοί αποτελούν ένα σύνολο προτύπων για το σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων, τα οποία συνηγορούν στην εξασφάλιση της ευημερίας για τους χρήστες τους αλλά και όσους ζουν και δρουν γύρω από αυτά. Η έννοια της ευημερίας ωστόσο, πέραν της αυτονόητης ενεργειακής θωράκισης και θερμικής και ακουστικής άνεσης, έχει ως βασικότατο πυλώνα το ζήτημα της υγείας και ασφάλειας του ανθρώπου. Αναπόφευκτα συνεπώς το ζήτημα της πυροπροστασίας οφείλει να βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο.
Ήδη από το 2010 με τη θέσπιση του πρώτου Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) και την εξέλιξη αυτού με τον ΚΕΝΑΚ του 2017, οποιοσδήποτε εμπλέκεται στο σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων, οφείλει να εστιάζει στην ενεργειακή θωράκιση των δομικών στοιχείων τους με την εφαρμογή αποδοτικών λύσεων θερμομόνωσης. Ωστόσο οι ισχύοντες κανονισμοί, που διέπουν τις κτιριακές κατασκευές, δεν υφίστανται σε ένα απομονωμένο τοπίο που αφορά αποκλειστικά την ενεργειακή απόδοση και τη θερμική άνεση, αλλά επεκτείνονται ως οφείλουν στο ευρύτερο πλαίσιο που αφορά τη δημιουργία πραγματικά καλύτερων κτιρίων και από τη σκοπιά της ασφάλειας. Με απλά λόγια, όσο οι κανονισμοί ενεργειακής απόδοσης συνεχίζουν να αναβαθμίζονται για να σταθούν στο ύψος των σύγχρονων αναγκών, το ίδιο οφείλει να συμβαίνει και με το κανονιστικό πλαίσιο που αφορά την πυροπροστασία.
Και πράγματι, ο ισχύων κανονισμός Πυροπροστασίας της χώρας μας, ο οποίος κατακυρώθηκε με το ΠΔ 41 του 2018, καθορίζει με σαφήνεια τις απαιτήσεις και τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται «… η ασφάλεια του κοινού σε περίπτωση εκδήλωσης φωτιάς, η οποία επιτυγχάνεται γενικά με κατάλληλο σχεδιασμό του κτιρίου και των επιμέρους χώρων του, με την εγκατάσταση ενεργητικών μέσων και συστημάτων, καθώς και με την κατάλληλη επιλογή υλικών και εξοπλισμού…». Ειδικότερα στο θέμα της δομικής πυροπροστασίας, το Άρθρο 6 του κανονισμού περιγράφει εκτενώς όλα τα προαπαιτούμενα για τον περιορισμό των κινδύνων μερικής ή ολικής κατάρρευσης του κτιρίου λόγω πυρκαγιάς, εξάπλωσης στης φωτιάς μέσα στο κτίριο, αλλά και μετάδοσης αυτής σε γειτονικά κτίρια ή άλλες κατασκευές, ορίζοντας ρητά απαιτήσεις πυρασφάλειας των φερόντων δομικών στοιχείων, των πυροπροστατευμένων οδεύσεων διαφυγής, των πρυροδιαμερισμάτων κ.ο.κ. Πράττει δε τα προαναφερθέντα, θέτοντας συγκεκριμένες προδιαγραφές πυροπροστασίας, σε πλήρη εναρμόνιση με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα για:
- Τα Δομικά Προϊόντα: Σύμφωνα με το ΕΝ 13501-1 σχετικά με τη συμπεριφορά ως προς την «αντίδραση στη φωτιά» (reaction to fire)
- Τα Δομικά Στοιχεία, φέροντα και μη: Σύμφωνα με το ΕΝ 13501-2 σχετικά με τη συμπεριφορά ως προς την «πυραντίσταση» (fire resistance)
Ειδικότερα, για τα δομικά στοιχεία του κτιριακού κελύφους, τη στέγη και τις εξωτερικές τοιχοποιίες, ο κανονισμός πυροπροστασίας περιλαμβάνει πολύ συγκεκριμένες «Απαιτήσεις ελέγχου εξωτερικής μετάδοσης της φωτιάς» (βλ. Πίνακας 15, ΠΔ 41/2018), ήτοι καθιστά απόλυτα σαφή την κατηγορία αντίδρασης στη φωτιά στην οποία πρέπει να κατατάσσεται η εξωτερική επένδυση, τόσο των κατακόρυφων (τοίχοι), όσο και των οριζοντίων (στέγες) δομικών στοιχείων του κελύφους τους. Πολύ συνοπτικά, σε κτίρια υποκατηγορίας Ε1 και Ε3 της χρήσης υγείας και κοινωνικής πρόνοιας ή κτίρια με θεωρητικό πληθυσμό άνω των 1000 ατόμων ή κτίρια που στεγάζουν δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, τα δομικά στοιχεία που απέχουν λιγότερο από 5m από το όριο οικοπέδου ή από άλλο κτίριο, πρέπει να διαθέτουν εξωτερικές επενδύσεις κατηγορίας αντίδρασης στη φωτιά Α2 (πρακτικά άκαυστο). Ειδικά δε για ψηλά κτίρια (κτίρια με ύψος 23m και άνω από τον όροφο εκκένωσης), η ελάχιστη απαίτηση ορίζεται σε Α2-s1, d0 ανεξαρτήτως χρήσης και απόστασης από τα όρια του οικοπέδου ή από άλλο κτίριο. Αντίστοιχα, σε κτίριο οποιασδήποτε χρήσης ή ύψους, η εξωτερική επένδυση ενός δομικού στοιχείου του κελύφους, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση πλησιέστερη των 5m από το όριο οικοπέδου ή από άλλο κτίριο, επιβάλλεται να είναι κατηγορίας s1 – ήτοι να παρουσιάζει μηδενική ή αμελητέα παραγωγή καπνού κατά την έκθεσή του σε φωτιά. Είναι άλλωστε γεγονός, πως η «νούμερο 1» αιτία σοβαρού τραυματισμού ή/και θανάτου σε μία πυρκαγιά, είναι αναμφίβολα η επίδραση του καπνού ο οποίος παράγεται κατά την καύση δομικών και λοιπόν προϊόντων που απαρτίζουν το κτίριο.
Ωστόσο, ο κλάδος μας οφείλει να μην εφησυχάζει. Είναι σημαντικό η ήδη ανοιχτή συζήτηση για περαιτέρω εμβάθυνση και βελτιώσεις στη νομοθεσία πυροπροστασίας, σε τομείς όπως οι ζώνες πυροφραγής στις προσόψεις, οι ειδικές απαιτήσεις για κτίρια κοντά σε ζώνες μίξης δασών – οικισμών καθώς και οι απαιτήσεις πυροπροστασίας στα ξενοδοχεία (τα οποία δεν υπόκεινται στο ΠΔ 41/2018), να καταλήξει σε απτό αποτέλεσμα
Το Βρετανικό παράδειγμα
Αναζητώντας βέλτιστες πρακτικές μέσω της διεθνούς εμπειρίας και γνώσης, στην προσπάθειά μας να εμπλουτίσουμε τη συζήτηση για τον κανονισμό πυροπροστασίας που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες, αξίζει να σταθούμε και να αναγνώσουμε το παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας. Με την έναρξη του μήνα Δεκεμβρίου 2022 που ήδη διανύουμε, ένα νέο κύμα αλλαγών επιβλήθηκε στο λεγόμενο Approved Document B (Part B) του κανονισμού πυροπροστασίας, το οποίο διέπει τις απαιτήσεις πυρασφάλειας για τα κτίρια στην Αγγλία και την Ουαλία.
Το Part Β ορίζει πέντε (5) γενικές απαιτήσεις/ομάδες μέτρων πυροπροστασίας που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Αυτές οι απαιτήσεις συνοπτικά περιλαμβάνουν τα επαρκή και ασφαλή μέσα διαφυγής από το κτίριο, τον έλεγχο της εσωτερικής εξάπλωσης της πυρκαγιάς, τις επενδύσεις και τα δομικά στοιχεία του κτιρίου, τον έλεγχο εξωτερικής εξάπλωσης πυρκαγιάς και την προσβασιμότητα για τους πυροσβέστες.
Το Part Β ενημερώθηκε τελευταία φορά το 2018, όταν η Βρετανική κυβέρνηση απαγόρευσε τη χρήση αναφλέξιμων υλικών στους εξωτερικούς τοίχους ή την εξωτερική επένδυση των κτιρίων κατοικιών ύψους άνω των 18 μέτρων. Ωστόσο, η ενημέρωση αυτή δεν περιλάμβανε κτίρια με δωμάτια για εναλλακτικούς οικιστικούς σκοπούς (π.χ. κτίρια φιλοξενίας), όπως ξενοδοχεία, ξενώνες και πανσιόν. Η τελευταία ενημέρωση περιλαμβάνει πλέον και αυτούς τους τύπους κτιρίων. Ο εν λόγω κανονισμός επίσης επεκτείνεται ώστε να καλύπτει κτίρια κατοικιών ύψους μεταξύ 11 και 18 μέτρων. Από τον Δεκέμβριο του 2022, αναφλέξιμα υλικά όπως για παράδειγμα ορισμένα προϊόντα θερμομόνωσης, θα επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται στους εξωτερικούς τοίχους των εν λόγω κτιρίων μόνο εάν έχει πραγματοποιηθεί δοκιμή πυρκαγιάς πλήρους κλίμακας με βάση το Βρετανικό πρότυπο BS 8414-1 ή BS 8414-2.
Είμαστε βέβαιοι πως τα παραπάνω στοιχεία από το Βρετανικό παράδειγμα δεν φαντάζουν σε καμία περίπτωση τόσο μακρινά από την πραγματικότητα στη χώρα μας. Σίγουρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν μία χρήσιμη βάση συζήτησης σχετικά με τις αναβαθμίσεις που θα οδηγήσουν στον πληρέστερο και άρτιο κανονισμό πυροπροστασίας κατασκευών που έχουμε ανάγκη. Ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία ξετυλίγονται πληθώρα φιλόδοξων σχεδίων ανάπτυξης και εμπλουτισμού του αστικού ιστού (βλ. The Ellinikon με τα ήδη ανακοινωθέντα ψηλά κτίρια πολλαπλών χρήσεων), στα πλαίσια των οποίων πρόκειται να εφαρμοστούν πληθώρα νέων δομικών και κατασκευαστικών λύσεων ώστε να καλυφθούν οι αυστηρές απαιτήσεις επιδόσεων που οι επενδυτές θέτουν και οι χρήστες απαιτούν.
Όσον αφορά την πυροπροστασία, δεν υπάρχει χώρος για γκρίζες ζώνες. Είναι επιτακτική ανάγκη από το στάδιο του σχεδιασμού, να λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι, τεχνικές, αλλά και ο καθορισμός και η χρήση συγκεκριμένων δομικών υλικών που θα συμβάλλουν στην πυρασφάλεια του κτιρίου. Ο απλούστερος τρόπος για την επίτευξη του σκοπού αυτού είναι η επιλογή και προδιαγραφή προϊόντων «πρακτικά άκαυστων», κατηγορίας αντίδρασης στη φωτιά Α1 & Α2 κατά το EN 13501-1 – ήτοι υλικά που δεν πρόκειται να συμβάλλουν στην ανάπτυξη ή στην εξάπλωση πυρκαγιάς σε περίπτωση που αυτή προκύψει.
Η συμβολή της Knauf Insulation
Οι λύσεις μόνωσης που κατ’ εξοχήν παρέχει στην αγορά η Knauf Insulation, διακρίνονται από κορυφαία διαπιστευτήρια ποιότητας, ασφάλειας και αειφορίας.
Η γκάμα προϊόντων ορυκτοβάμβακα με ECOSE Technology, αποτελείται από προϊόντα μη αναφλέξιμα, κατηγορίας Α1 κατά EN 13501-1, τα οποία συνοδεύονται παράλληλα από τις πλέον αυστηρές και αναγνωρίσιμες δηλώσεις και πιστοποιήσεις αειφορίας, όπως:
- Περιβαλλοντικές Δηλώσεις Προϊόντος (EPD – Environmental Product Declaration), από τις οποίες γίνεται εύκολα αντιληπτό το εξαιρετικά χαμηλό – θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα των ορυκτοβαμβάκων με ECOSE Technology
- Πιστοποίηση χαμηλών εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων (Low VOC Emissions) Eurofins Indoor Air Comfort Gold η οποία αποδίδεται υπό τις αυστηρότερες απαιτήσεις, μόνο στα πλέον κατάλληλα προϊόντα για χρήση σε εσωτερικούς χώρους.
- Σήμανση Declare® Red List Free η οποία καταδεικνύει πως τα προϊόντα δεν περιέχουν κανένα συστατικό που να περιλαμβάνεται στις λίστες «επικινδυνότητας» του διεθνώς αναγνωρισμένου International Living Future Institute.
Επίσης, σχετικά με την ιδιαίτερα δημοφιλή εφαρμογή της Εξωτερικής Θερμοπρόσοψης (ETICS) οι ειδικοί, άκαυστοι Πετροβάμβακες FKD–N Thermal & FKD–S Thermal συμμετέχουν σε όλα τα πιστοποιημένα (με ETA) συστήματα της αγοράς. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα ETICS με FKD–N Thermal & FKD–S Thermal στον πυρήνα του, αποτελεί μία λύση που μπορεί να παρέχει σε ένα κτίριο ένα μοναδικό συνδυασμό πλεονεκτημάτων:
- Πυροπροστασία καθώς οι πετροβάμβακες FKD-N Thermal & FKD-S Thermal είναι υλικά άκαυστα, κατηγορίας Α1 κατά ΕΝ 13501-1, τα οποία είναι δυνατόν να καταστήσουν ένα πιστοποιημένο σύστημα θερμοπρόσοψης, πρακτικά άκαυστο, κατηγορίας A2-s1, d0. Δηλαδή μία πρόσοψη που δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη και διάδοση της πυρκαγιάς, δεν δημιουργεί καπνό ο οποίος θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή και δεν εκλύει φλεγόμενα, αιωρούμενα σωματίδια.
- Εξαιρετική θερμομόνωση και αναβαθμισμένη εξοικονόμηση ενέργειας με συντελεστές θερμικής αγωγιμότητας που φτάνουν έως και το λ=0,034 W/mK για τον FKD-N Thermal και λ=0,035 W/mK για τον FKD-S Thermal.
- Ηχομόνωση και ακουστική άνεση λόγω των ανώτερων ηχοαπορροφητικών ιδιοτήτων που διαθέτουν τα δύο προϊόντα.
- Βιοκλιματική διαχείριση της υγρασίας στο εσωτερικό του κτιρίου καθώς τα προϊόντα FKD-N Thermal & FKD-S Thermal, διακρίνονται από υψηλότατη διαπνοή, με συντελεστή αντίστασης στη διάχυση υδρατμών μ~1 (όσο και ο ίδιος ο αέρας).
- Πληθώρα επιλογών καθώς και οι δύο πετροβάμβακες αυτοί, είναι συμβατοί με όλα τα πιστοποιημένα – με ΕΤΑ και CE – επώνυμα συστήματα εξωτερικής θερμοπρόσοψης, από τους μεγαλύτερους παραγωγούς της αγοράς. Η επιλογή του FKD-S Thermal αποτελεί την ανώτερη λύση από τη σκοπιά της σκληρότητας και των μηχανικών αντοχών ενώ ο FKD-N Thermal, με ελάχιστα χαμηλότερες μηχανικές ιδιότητες, παρέχει ωστόσο ακόμη καλύτερη θερμομόνωση σε ανταγωνιστικό κόστος (αναβαθμισμένη σχέση κόστους-θερμικών επιδόσεων).
Ένα επίσης ισχυρό παράδειγμα που καταδεικνύει τη δέσμευση της Knauf Insulation για πυροπροστασία και αειφορία στις κατασκευές είναι το προϊόν Tektalan, που παράγεται ως σύνθετη πλάκα ξυλομάλλου και πετροβάμβακα. Συνδυάζει την κατηγορία αντίδρασης στη φωτιά A2-s1, d0 με τις εξαιρετικές θερμικές και ακουστικές επιδόσεις και επίσης διαθέτει κορυφαία διαπιστευτήρια αειφορίας όπως η πιστοποίηση Blue Angel. Τα προϊόντα Tektalan A2, έχουν εγκατασταθεί σε πληθώρα σημαντικών έργων κορυφαίων τεχνικών προδιαγραφών, αυστηρών προδιαγραφών πυρασφάλειας αλλά και ιδιαίτερων περιβαλλοντικών απαιτήσεων, όπως αυτές ορίζονται από διεθνώς αναγνωρισμένα σχήματα περιβαλλοντικής ταξινόμησης κτιρίων μεταξύ των οποίων το διάσημο πλέον στη χώρα μας LEED.
Τάσος Αργύρης
Υπεύθυνος Τεχνικής Υποστήριξης
Μηχανολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π. M.Eng./M.Sc.
Knauf Insulation, Ελλάδα, Κύπρος & Μάλτα
