Ανάμεσα σε αντίρροπες δυνάμεις βρίσκεται πλέον η Ευρώπη καθώς ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου βρίσκεται στο τρίτο δεκαήμερό του. Από τη μία, η ελληνική κυβέρνηση (αλλά και οι κυβερνήσεις των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών) με χαρά βλέπει την πορεία των τιμών της ενέργειας να μειώνονται (έστω και αργά) και ο Χρήστος Σταϊκούρας δεν έχασε την ευκαιρία να τονίσει στη Βουλή ότι μαζί με τις τιμές συρρικνώθηκε και το κόστος των μέτρων στήριξης που ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ.
Συγκεκριμένα, το συνολικό πακέτο έπεσε στα 12,4 δισ. από τα 13,2 που ήταν η αρχική εκτίμηση. Μειωμένο φυσικά θα είναι και το πακέτο των επιδοτήσεων του ρεύματος, το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο κομμάτι των κυβερνητικών ανακοινώσεων. Πριν δέκα ημέρες το ποσό για την ενεργειακή στήριξη των πολιτών ήταν 10,6 δισ. ευρώ και τώρα είναι 9,8 δισ. δίνοντας έστω και μία μικρή δημοσιονομική ανάσα. Αυτό βέβαια δείχνει τον βαθμό που μπορεί να επηρεάσει τα οικονομικά τεκταινόμενα της Ευρώπης η τιμή του φυσικού αερίου η οποία όχι μόνο επηρεάζει το σύνολο του ενεργειακού κόστος, αλλά και τις επιδοτήσεις που κατευθύνουν προς τους πολίτες το διάφορα οικονομικά επιτελεία.
Η αντίρροπη δύναμη σε αυτή την καθοδική πορεία των τιμών του φυσικού αερίου και του ύψους των επιδοτήσεων, είναι η αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες που ναι μεν έχουν στόχο να συγκρατήσουν τον πληθωρισμό, φαίνεται όμως ότι στην πορεία θα θυσιάσουν την ανάπτυξη. Οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τα επιτόκια είναι μακριά ακόμη και θα ληφθούν κατά τη συνεδρίαση της 27ης Οκτωβρίου, αναμένεται όμως να ακολουθήσουν την αυξητική πορεία που ήδη έχει χαράξει η Fed. Όλα πάντως δείχνουν ότι η άνοδος των επιτοκίων θα επιφέρει ύφεση στην ευρωζώνη που δεν αποκλείεται να είναι και σημαντική. Σύμφωνα με έκθεση της Deutsche Bank η πρόβλεψη για πτώση του ΑΕΠ στην ευρωζώνη έχει εκτιναχθεί πλέον στο -2,2% αντί του -0,3% που υπολόγιζε αρχικά η τράπεζα.
Πάντως οι Κεντρικοί Τραπεζίτες της Ευρώπης -που βρίσκονται από χθες στην Φρανκφούρτη- ναι μεν θεωρούν ότι τα επιτόκια είναι ένα σοβαρότατο θέμα, αλλά έχοντας περισσότερο από έναν μήνα ώστε να καταλήξουν για το ύψος της αύξησης, θεωρούν ότι «είναι ακόμη νωρίς» για αποφάσεις (όπως μας έλεγε στέλεχος που γνωρίζει πολύ καλά την πορεία των συζητήσεων). Αυξήσεις επιτοκίων αναμένονται και τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, με την Deutsche Bank να ανεβάζει το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ στο 2,5%. Πάντως οι συζητήσεις που γίνονται αυτό το διήμερο στην γερμανική μεγαλούπολη αφορούν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες λόγω της τρέχουσας αβεβαιότητας που προέρχεται από τον πόλεμο και φυσικά από τις ενεργειακές εξελίξεις που αντανακλώνται στα χαρτοφυλάκιά τους.
Να μην ξεχνάμε ότι και για τις τράπεζες η επόμενη διετία θα είναι δύσκολη, καθώς η άνοδος των επιτοκίων ενδέχεται να αυξήσει τα κόκκινα δάνεια, καθώς θα γίνει ακριβότερη η αποπληρωμή τους, κυρίως για τα νοικοκυριά. Πολλοί οικονομολόγοι (όπως η Δάφνη Γρηγοριάδη) θωρούν ότι η αύξηση αυτή ενδέχεται να φέρει συγκράτηση στη λήψη νέων επιχειρηματικών δάνειων, με μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων να στρέφονται στο Ταμείο Ανάκαμψης για πόρους.
Την ίδια στιγμή, είναι αρκετοί οι αναλυτές που θεωρούν ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων δύσκολα θα φέρουν τη συγκράτηση των τιμών στον χρόνο που επιδιώκει η ΕΚΤ. Σύμφωνα με την Deutsche Bank ο πληθωρισμός για φέτος προβλέπεται στην Ευρωζώνη στο 6,2% (αντί του 8,2%) αλλά «θα παραμείνει υψηλός και επίμονος, με την μείωση να οφείλεται στην αποκλιμάκωση των τιμών του πετρελαίου». Και ενώ η πτώση των τιμών του μαύρου χρυσού είναι το αποτέλεσμα της αναμενόμενης ύφεσης, οι υψηλές τιμές αναμένεται να επιμείνουν ακόμη κι αν η Ευρώπη καταφέρει να βρει εναλλακτικούς παρόχους ενέργειας μέσα στο επόμενο διάστημα.
Τέλος, δεν πρέπει να προσπεράσουμε και την πολιτική διάσταση των αντίρροπων δυνάμεων που εξετάσαμε, καθώς στην Ευρώπη παρατηρείται ήδη μία κυβερνητική κόπωση. Αυτό το βλέπουμε και στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς με την Κομισιόν να δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις στα ενεργειακά, αλλά και στους λαούς να βρίσκονται στα όρια των αντοχών τους όσο πλησιάζει ο χειμώνας. Χαρακτηριστική έκφανση της γενικότερης αυτής αναταραχής θεωρείται η νέα άνοδος της ακροδεξιάς της οποίας η δύναμη αναμένεται να αποτυπωθεί πλήρως την Κυριακή 25 του μήνα στη γειτονική μας Ιταλία.
Κωνσταντίνος Δαυλός
