Κάθε εβδομάδα, οι άνθρωποι οι οποίοι εμπορεύονται ηλεκτρική ενέργεια στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν τη δυνατότητα να απευθύνουν ερωτήσεις προς τους διαχειριστές του εθνικού δικτύου για μια ώρα. Η τηλεδιάσκεψη, την οποία μπορεί να παρακολουθεί ο καθένας, προσφέρει μια εικόνα για το τι ανησυχεί τους άνδρες και τις γυναίκες οι οποίοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το να τους ακούει κανείς γίνεται όλο και πιο τρομακτικό κάθε εβδομάδα – και υποδηλώνει ότι το να κρατηθούν τα φώτα αναμμένα αυτόν τον χειμώνα θα είναι πολύ πιο δύσκολο απ’ ό,τι παραδέχονται οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Οι τιμές είναι αρκετά ανησυχητικές. Τα βρετανικά νοικοκυριά ενημερώθηκαν την Παρασκευή ότι οι λογαριασμοί ρεύματος και φυσικού αερίου θα αυξηθούν από την 1η Οκτωβρίου κατά 80%. Το λεγόμενο ανώτατο όριο της τιμής της ενέργειας ορίστηκε στις 3.549 βρετανικές λίρες-στερλίνες (4.189 δολ.) ετησίως, από £1.971 τους τελευταίους έξι μήνες και £1.277 τον περασμένο χειμώνα.
Η αύξηση κόστους είναι μόνον ένα μέρος του προβλήματος
Η τηλεδιάσκεψη του κλάδου, ωστόσο, υποδηλώνει ότι το πρόβλημα είναι ευρύτερο από την απλή αύξηση του κόστους. Όλο και περισσότερο χρησιμοποιούνται, οι λέξεις “έκτακτη ανάγκη” και “ελλείψεις”, με τους συμμετέχοντες να εστιάζουν πλέον στο πότε – και όχι στο εάν – θα εκδηλωθεί μια κρίση. Φανταστείτε να μπορούσατε να ακούτε συνομιλίες μεταξύ στελεχών της Wall Street και της Federal Reserve ενώ η παγκόσμια οικονομική κρίση ξεδιπλωνόταν το 2008.
Να μια ερώτηση από τη συνεδρία της περασμένης εβδομάδας: “Πραγματοποιείτε ασκήσεις ετοιμότητας για την περίπτωση που οι διασυνοριακές ροές ενέργειας καταρρεύσουν λόγω πιέσεων εφοδιασμού αυτόν τον χειμώνα;”. Και μια δεύτερη: “Μπορούμε να πραγματοποιήσουμε μια συνεδρία όπου θα συζητήσουμε για τις ρυθμίσεις έκτακτης ανάγκης;”.
Ένας άλλος συμμετέχων ανέφερε ότι η πρόβλεψη για το ισοζύγιο ζήτησης και προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας έδειξε “πόσο κακός θα μπορούσε να αποδειχθεί ο χειμώνας για όποιον μπορεί να κάνει τους υπολογισμούς”. Ο ίδιος συμμετέχων στη συζήτηση ήταν ειλικρινής σχετικά με τις προβλέψεις του ίδιου του διαχειριστή του εθνικού δικτύου: “Δεν νομίζω να πιστεύετε αυτά που έχετε γράψει και κανείς άλλος δεν τα πιστεύει”.
Μία παρέμβαση ήταν εξόχως αποκαλυπτική. “Με βάση το σε ποιο επίπεδο διαπραγματεύονται τα προϊόντα του χειμώνα του 2022-2023, πού τοποθετείστε σε σχέση με την εξασφάλιση ισχύος κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών;”, ρώτησε ένας συμμετέχων. Τι εννοούσε; Στην προθεσμιακή αγορά, η ηλεκτρική ενέργεια στο Ηνωμένο Βασίλειο για τον Δεκέμβριο του 2022 πλησιάζει γρήγορα τις 1.000£ ανά μεγαβατώρα, αυξημένη κατά 50% σε σχέση με τις τρέχουσες τιμές. Το υπονοούμενο της τοποθέτησης; Ελλείψεις ρεύματος.
Συγκρίνετε τον τόνο της τοποθέτησης με την επιμονή της βρετανικής κυβέρνησης ότι δεν υπάρχει τίποτε το ανησυχητικό. “Τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και η βιομηχανία μπορούν να είναι σίγουροι ότι θα λάβουν την ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο που χρειάζονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα”, δήλωσε η Ντάουνινγκ Στριτ νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
“Αυτό συμβαίνει επειδή έχουμε ένα από τα πιο αξιόπιστα και διαφοροποιημένα ενεργειακά συστήματα στον κόσμο”.
Δεκαπλάσια του μέσου όρου της δεκαετίας 2010-2020 είναι πλέον η τιμή χονδρικής του ηλεκτρικού ρεύματος στη Βρετανία
Ελάχιστη προετοιμασία
Η εν λόγω εβδομαδιαία τηλεδιάσκεψη είναι επίσημα γνωστή ως “ESO Operational Transparency Forum” και επιτρέπει στους συμμετέχοντες στην αγορά να ερωτούν τους διαχειριστές του λεγόμενου Εθνικού Κέντρου Ελέγχου Ηλεκτρικής Ενέργειας, του κόμβου ο οποίος μεταφέρει ενέργεια σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο από τους παραγωγούς στους εμπόρους κι από εκεί στους καταναλωτές.
Το φόρουμ συνήθως ασχολείται με ασαφή για το κοινό προβλήματα εμπορίας ενέργειας. Τις τελευταίες εβδομάδες, ωστόσο, η προσοχή έχει στραφεί στη διαχείριση κρίσεων. Ένα άλλο παράδειγμα από τις αρχές αυτού του μήνα: “Εάν ένα συμβάν καταπόνησης συστήματος ενεργοποιηθεί τόσο στο φυσικό αέριο όσο και στο ρεύμα, πώς επικοινωνούν ο διαχειριστής του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας και το κέντρο ελέγχου αερίου; Ποιο ζήτημα έχει προτεραιότητα;”. Αυτό που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το για πόσο λίγα από τα σενάρια καταστροφής φαίνεται να έχει υπάρξει σχεδιασμός και πρόβλεψη.
Μια βασική ανησυχία είναι τι θα συμβεί εάν οι ευρωπαϊκές χώρες εισαγάγουν πολιτικές “αποκοπής του γείτονα” τερματίζοντας τις διασυνοριακές ροές ηλεκτρικής ενέργειας, όπως έχει ήδη δηλώσει η Νορβηγία ότι εξετάζει. “Η αγορά πρέπει να κατανοήσει πληρέστερα πώς πρέπει να χρησιμοποιούνται οι διασυνδέσεις σε περιόδους πολύ υψηλών τιμών και πιθανού ελλείμματος παραγωγής”, δήλωσε ένας από τους συμμετέχοντες στην αγορά την περασμένη εβδομάδα.
Ένα άλλο θέμα είναι πόσο μπορεί να μειωθεί η κατανάλωση εάν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τις αυξημένες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. “Ποιο επίπεδο μείωσης της ζήτησης, δηλαδή καταστροφής ζήτησης, προβλέπετε για τον χειμώνα που έρχεται από τους εμπορικούς βιομηχανικούς καταναλωτές ως απάντηση στις τιμές;”, ήταν ένα πρόσφατο παράδειγμα – ερώτημα. Έτερος συμμετέχων στη συζήτηση επανέλαβε το αίτημα: “Ποια καταστροφή ζήτησης, εάν την έχετε προϋπολογίσει, περιλαμβάνεται στην πρόβλεψή σας για τη ζήτηση γι’ αυτόν τον χειμώνα για οικίες και βιομηχανίες;”. Οι διαχειριστές του δικτύου δεν μπόρεσαν να παράσχουν αριθμούς στους συμμετέχοντες.
Συμπεράσματα
Βεβαίως, τέτοιες τηλεδιασκέψεις θα πρέπει να επικεντρώνονται σε πιθανά προβλήματα τα οποία μπορεί να ανακύψουν – υπάρχουν δηλαδή για να προβλέπουν και να λύνουν προβλήματα. Έχοντας όμως συμμετάσχει πολλές φορές τους τελευταίους μήνες, έχω τρία σχόλια – συμπεράσματα.
Πρώτον, η επερχόμενη έκτακτη ανάγκη στο πεδίο της ηλεκτρικής ενέργειας είναι χειρότερη απ’ ό,τι πολλά στελέχη του κλάδου αναγνωρίζουν δημόσια και πολύ πιο επικίνδυνη απ’ ό,τι παραδέχεται η κυβέρνηση. Δεύτερον, οι υψηλές τιμές αποτελούν μεγάλο πρόβλημα, ωστόσο η ασφάλεια του εφοδιασμού βρίσκεται επίσης στον αέρα. Τρίτον, τελειώνει ο χρόνος για προετοιμασία πριν αρχίσει να πέφτει η θερμοκρασία.
Ο διαχειριστής του φινλανδικού δικτύου, σε ένα σπάνιο παράδειγμα του είδους της διαφάνειας η οποία χρειάζεται, είπε στους πολίτες νωρίτερα αυτή την εβδομάδα να προετοιμαστούν για ελλείψεις ρεύματος αυτόν τον χειμώνα.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν καθήκον να ξεκαθαρίσουν στους ψηφοφόρους τους το μέγεθος της επερχόμενης κρίσης. Η ρητορική ελαχιστοποίηση της κλίμακας του προβλήματος ή, ακόμη χειρότερα, η προσποίηση ότι δεν υπάρχει ζήτημα, δεν θα διατηρήσει το ηλεκτρικό δίκτυο σε λειτουργία αυτόν τον χειμώνα.
Του Javier Blas
