Η πλειοψηφία των προβλημάτων που έχουν εμφανιστεί κατά τη διάρκεια υποβολής αιτήσεων στον τελευταίο κύκλο (& όχι μόνο) του “Εξοικονομώ”, δε θα υπήρξε αν απουσίαζε η χρονική προτεραιότητα ως καθοριστικό κριτήριο υπαγωγής. Κολλήματα του πληροφοριακού συστήματος, εμφάνιση εξωτερικού λογισμικού αυτόματης καταχώρησης αιτήσεων, αποτυχία υποβολής αίτησης για εξωτερικούς λόγους (όπως π.χ. διακοπή ρεύματος στο Ναύπλιο), υποβάθμιση ενεργειακών και κοινωνικών κριτηρίων κλπ., θα είχαν αποφευχθεί αν δεν υπήρχε η “θηλιά” του “first come, first served” στο λαιμό επαγγελματιών και ιδιοκτητών.
Παρά το μικρό πάγωμα της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων από το ΥΠΕΝ με σκοπό τη βελτίωση κάποιων παραμέτρων, το ζήτημα της χρονικής προτεραιότητας εξακολουθεί να υφίσταται και να καθορίζει τα αποτελέσματα της διαδικασίας, όπως εξάλλου φάνηκε και στις δύο Περιφέρειες που δοκίμασαν το “αναβαθμισμένο” πληροφοριακό σύστημα, δηλαδή την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Ήδη το B2Green έχει καταγράψει την άποψη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ελεγκτών το οποίο χαρακτηρίζει ως “Δομικό Σφάλμα” του προγράμματος “Εξοικονομώ-Αυτονομώ” το κριτήριο της χρονικής προτεραιότητας.
Με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων του εν εξελίξει προγράμματος προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, κατατέθηκε προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχετική ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης, από τον Ευρωβουλευτή κ. Νίκο Ανδρουλάκη.
Στην ερώτηση που καλείται να πάρει θέση επίσημα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναφέρονται τα ακόλουθα:
Από τις 9 Δεκεμβρίου ξεκίνησε το πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» με κονδύλια ύψους άνω των 860 εκατ. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Αν και, θεωρητικά, στόχος του προγράμματος είναι η ενεργειακή αναβάθμιση ιδιωτικών κτηρίων και κατοικιών και η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, μοναδικά κριτήρια υπαγωγής μιας αίτησης σε αυτό είναι η χρονική προτεραιότητα και το κλείσιμο του συστήματος μετά την εξάντληση των πόρων. Δεν υπάρχει κανένα κριτήριο οικονομικής – κοινωνικής ή ενεργειακής προτεραιότητας και ουσιαστικής καταπολέμησης της «ενεργειακής φτώχειας».
Καθώς αναμένεται ένα νέο πρόγραμμα ύψους ενός δισ. ευρώ το 2021, ερωτάται η Επιτροπή:
- Είναι η διάθεση κονδυλίων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων, χωρίς ουσιαστικά κριτήρια, συμβατή με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και την προσπάθεια επίτευξης του νέου στόχου για μείωση κατά 55% των εκπομπών μέχρι το 2030;
- Πώς μπορεί να διασφαλίσει ότι, τουλάχιστον στο μέλλον, η Ελληνική κυβέρνηση δεν θα υιοθετήσει ξανά τη λογική του “first come first served”, αλλά θα χρηματοδοτήσει έργα που έχουν τη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στην επίτευξη των κλιματικών στόχων και στη μείωση της ενεργειακής φτώχειας;
- Σε τι ενέργειες έχει προβεί για την εφαρμογή των προτάσεων που περιλαμβάνονται στην ειδική έκθεση 11/2020 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, ειδικά όσον αφορά τον τρόπο επιλογής των χρηματοδοτούμενων έργων;
Τέλος, αξίζει να υπενθυμίσουμε την ενδιαφέρουσα πρόταση που παρουσιάστηκε στο B2Green και αφορά στην εφαρμογή ενός συστήματος μοριοδότησης με την απλή χρήση ενός αρχείου excel για την αξιολόγηση των αιτήσεων στα προγράμματα τύπου “Εξοικονομώ” με οικονομικά, κοινωνικά και ενεργειακά κριτήρια, η οποία μάλιστα κατατέθηκε και ως αναφορά στη Βουλή απευθυνόμενη στους Υπουργούς Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Οικονομικών.
