Των Χάρη Δούκα* και Βλάση Οικονόμου**
.
Η βασική ακολουθούμενη πολιτική για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης είναι επιδοματική για την κάλυψη του ενεργειακού κόστους. Η Κυβέρνηση έχει δαπανήσει ένα ποσό που ξεπερνά τα 7 δις ευρώ με τις τελευταίες ενισχύσεις. Η επιτυγχανόμενη όμως ελάφρυνση στο κόστος των νοικοκυριών είναι βραχυχρόνια και όχι διαρθρωτική, γιατί δε συνοδεύεται από αλλαγές στη λειτουργία της ενεργειακής αγοράς ή σε δράσεις ενεργειακής εξοικονόμησης, επομένως και οδηγεί αυτόματα σε νέο κενό και νέα αναζήτηση για χρηματοδότηση λογαριασμών το επόμενο διάστημα. Με δεδομένο το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον και την περιορισμένη ρευστότητα, η εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων, μέσω της κατάλληλης κινητροδότησης θα έπρεπε να είναι κεντρικό ζητούμενο, με τον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα να είναι ο πρώτος που προχωράει σε αυτή την κατεύθυνση.
Όμως, η ίδια επιδοματικη λογική συνεχίζεται και με τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, όπου το κράτος αποφάσισε να επιδοτήσει με έκτακτη χρηματοδότηση ύψους 90 εκατ. ευρώ τους Δήμους για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους. Ήδη έχει προηγηθεί αντίστοιχη ενίσχυση με συνολικά 136 εκατομμύρια ευρώ σε Δήμους και Περιφέρειες.
Όπως και με τα υπόλοιπα μέτρα, το μέτρο αυτό θα μπορούσε να είναι θετικό, εάν έμπαιναν κάποιοι όροι, ώστε να μειωθεί διαρθρωτικά το αυξημένο κόστος και να μην χρειαστεί πάλι χρηματοδότηση σε μερικούς μήνες. Ποιοί θα μπορούσαν να είναι οι όροι αυτοί;
1. Δέσμευση για Δράση: Θα πρέπει να δίνεται το κατάλληλο σήμα στους Δήμους ότι για να λάβουν χρηματοδότηση θα πρέπει να προβούν σε δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας (έστω και βραχυπρόθεσμες), ώστε να ανταμοίβονται δίκαια για την προσπάθεια αυτή και να μειώνουν και το κόστος τους την επόμενη περίοδο. Θα μπορούσε κάλλιστα η χρηματοδότηση να ζητά ως προαπαιτούμενο τον ορισμό ενεργειακού υπευθύνου, την καταγραφή καταναλώσεων ενέργειας και τον σχεδιασμό συστήματος διαχείρισης ενέργειας.
Υπενθυμίζεται ότι στο Άρθρο 7 του Νόμου 4342/2015, που αφορά στον υποδειγματικό ρόλο των κτιρίων που ανήκουν σε δημόσιους φορείς, τίθεται ξεκάθαρα η υποχρέωση στους Περιφερειάρχες και στους Δημάρχους για τα κτίρια αρμοδιότητάς τους, να εκπονούν Σχέδια Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΔΕΑ). Τα ΣΔΕΑ πρέπει να περιέχουν συγκεκριμένους στόχους και δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και πρέπει να αναθεωρούνται ανά δύο (2) έτη. Στον ίδιο Νόμο καθιερώνεται η εφαρμογή Συστημάτων Διαχείρισης Ενέργειας (ΣΔΕ) σε όλους τους οργανισμούς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, ώστε να επιτυγχάνεται συστηματική και συνεχής βελτίωση της ενεργειακής του απόδοσης. Η πρόοδος εφαρμογής των παραπάνω δράσεων, είναι απογοητευτική. Επιπλέον, η KYA A6/B/14826/2008, μεταξύ άλλων, υποχρεώνει όλα τα κτίρια του δημοσίου και ευρύτερου δημοσίου τομέα να ορίσουν «Ενεργειακούς Υπεύθυνους», αρμόδιους για την καταγραφή, παρακολούθηση και διαχείριση των ενεργειακών καταναλώσεων του κάθε κτιρίου. Δεκατέσσερα (14) χρόνια μετά την KYA, όπου έχουν οριστεί Ενεργειακοί Υπεύθυνοι, αδυνατούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Επιπλέον, η σχετική νομοθεσία για την εξοικονόμηση ενέργειας στο Δημόσιο Τομέα που ψηφίστηκε προ ημερών θα έπρεπε να είναι δεσμευτική για τους φορείς που θα λαμβάνουν χρηματοδότηση, άρα και εδώ παρατηρείται αναντιστοιχία.
2. Aνταμοιβή πρόωρης δράσης: Θα πρέπει η χρηματοδότηση να ανταμοίβει την πρόωρη δράση, δηλαδή αν κάποιοι Δήμοι έχουν κάνει ήδη προσπάθειες να μειώσουν την ενεργειακή τους κατανάλωση θα πρέπει να προτεραιοποιούνται ώστε να επιβραβεύονται, να διαμορφώνονται όροι ενεργειακής δικαιοσύνης και σωστής κινητροδότησης. Το να δίνονται τα χρήματα ισάξια είτε γίνονται προσπάθειες είτε όχι, μάλλον ευνοεί αυτούς που δεν ενδιαφέρονται καθόλου για την κατανάλωσή τους και για να προσπαθήσουν να προωθήσουν την εξοικονόμηση ενέργειας.
3. Ανταποδοτικότητα: Θα πρέπει να υπάρχει το κριτήριο της ανταποδοτικότητας, δηλαδή να διασφαλίζεται ότι εφόσον εισπράξουν την χρηματοδότηση, θα μειώνουν ισόποσα τα δημοτικά τέλη την ερχόμενη περίοδο. Ένα άλλο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η εξασφάλιση ότι οι Δήμοι που θα εισπράξουν, θα είναι υποχρεωμένοι να αιτηθούν έργα ενεργειακής αναβάθμισης από το πρόγραμμα ΗΛΕΚΤΡΑ.
Η χρηματοδότηση στους Δήμους, για να έχει ουσιαστικό αντίκρισμα, πρέπει να δημιουργεί πραγματικά κίνητρα και να διαμορφώνει απαιτήσεις στους Δήμους για εξοικονόμηση ενέργειας στην πράξη.
*Χάρης Δούκας
Αναπληρωτής Καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ)
**Βλάσης Οικονόμου
Γεν. Διευθυντής IEECP
(Καθημερινή της Κυριακής, 10/7/2022)
