Ξεκίνησε ο έλεγχος από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας των 12 προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας που έχει θέσει στο «μικροσκόπιο», για τυχόν καταχρηστικές συμπεριφορές αναφορικά με τις ρήτρες αναπροσαρμογής που υπάρχουν στα τιμολόγιά τους. Έτσι, η Αρχή έχει ζητήσει γραπτώς διευκρινίσεις από κάθε πάροχο αναφορικά με τα υπό διερεύνηση θέματα, ώστε από τα γραπτά υπομνήματα των εταιρειών να διαπιστώσει ποιες και κατά πόσο έχουν παραβιάσει τον Κώδικα Προμήθειας.
Με την παραπάνω διαδικασία, στο πλαίσιο της οποίας μπορεί να υπάρξει και επόμενος γύρος διευκρινίσεων που θα ζητήσει η ΡΑΕ, «τρέχουν» δύο παράλληλες έρευνες, στο πλαίσιο καθεμίας από τις οποίες ο Ρυθμιστής ελέγχει 12 εταιρείες. Η πρώτη έρευνα αφορά προμηθευτές που προχώρησαν σε μονομερείς αλλαγές των συμβάσεων πελατών τους – κατά κύριο λόγο για τη μετατροπή τιμολογίων σταθερής χρέωσης σε κυμαινόμενα τιμολόγια με την προσθήκη ρήτρας αναπροσαρμογής.
Υπενθυμίζεται ότι ο Κώδικας Προμήθειας δίνει τη δυνατότητα στις εταιρείες για μονομερείς αλλαγές των συμβολαίων, αν ανέφεραν εκ των προτέρων στη σύμβαση με ποιους όρους θα μπορούσε να υπάρξει τροποποίηση. Οι περισσότεροι πάροχοι προβλέπουν ότι οι αλλαγές μπορούν να γίνουν «για σοβαρούς λόγους», οι οποίοι φαίνεται να συντρέχουν στη δεδομένη συγκυρία – με την απότομη και κατακόρυφη εκτίναξη των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Προϋποθέσεις και διαδικασίες
Σε κάθε περίπτωση, ο Κώδικας Προμήθειας προβλέπει συγκεκριμένες προϋποθέσεις και διαδικασίες για τις τροποποιήσεις, οι οποίες είναι και αυτές που ελέγχει η Αρχή. Έτσι, ο πάροχος μπορεί να προχωρήσει σε αλλαγές ένα εξάμηνο μετά την υπογραφή της σύμβασης, έχοντας ειδοποιήσει τον πελάτη του τουλάχιστον 60 ημέρες πριν την τροποποίηση, ώστε να έχει αυτός τη δυνατότητα να διαλέξει κάποιο άλλο πρόγραμμα ή να μετακινηθεί σε άλλο προμηθευτή. Επίσης, η ειδοποίηση θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται ότι ο πελάτης έχει όντως ενημερωθεί για τις αλλαγές.
Σύμφωνα με τις καταγγελίες που έχει δεχθεί η ΡΑΕ από καταναλωτές, φαίνεται ότι τουλάχιστον κάποιες από τις διερευνώμενες εταιρείες προμήθειας δεν τήρησαν όσα αναφέρονται παραπάνω και προβλέπει ο Κώδικας Προμήθειας. Έτσι, για παράδειγμα, έχει εντοπιστεί προμηθευτής ο οποίος απλώς πρόσθεσε την ενημέρωση στον λογαριασμό, μόλις ένα μήνα πριν την προσθήκη της ρήτρας, και μάλιστα αναγράφοντας τη σχετική ειδοποίηση στο πεδίο με τα υπόλοιπα «ψιλά γράμματα» του λογαριασμού (όπως π.χ. το ποσοστό του ΦΠΑ).
Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρείται δεδομένο ότι κάποιοι τουλάχιστον από τους παρόχους έχουν παραβεί τον Κώδικα. Για όσες εταιρείες διαπιστωθεί αυτό από την έρευνα, τότε η ΡΑΕ σχεδιάζει να μην μείνει μόνο στις κυρώσεις. Αντίθετα, εξετάζει να υποχρεώσει τις εταιρείες να επιστρέψουν χρήματα στους καταναλωτές, και για την ακρίβεια τις επιπλέον επιβαρύνσεις που χρεώθηκαν με την προσθήκη της ρήτρας.
Διαφάνεια στους μηχανισμούς αναπροσαρμογής
Η ΡΑΕ θεωρεί ότι έχει κομβική σημασία η σωστή ενημέρωση των καταναλωτών από τις εταιρείες, πριν από οποιαδήποτε τροποποίηση της σύμβασης. Σε αυτό το πλαίσιο, στο νέο τυποποιημένο έντυπο προσυμβατικής ενημέρωσης το οποίο έχει ανακοινώσει (δηλαδή στο τυποποιημένο έντυπο που περιγράφει τους όρους του συμβολαίου και το οποίο θα υπογράφει ο καταναλωτής) έχει προβλέψει ειδικό πεδίο για τον τρόπο με τον οποίο ο νέος πελάτης επιθυμεί να ενημερώνεται από την εταιρεία του (π.χ. με διακριτή επιστολή ή όχι, ή τηλεφωνικά).
Στο πλαίσιο της δεύτερης έρευνας, που αφορά και πάλι 12 προμηθευτές, η ΡΑΕ εξετάζει κατά πόσον η εφαρμογή των ρητρών αναπροσαρμογής στα τιμολόγια γίνεται με διαφανή τρόπο από τις εταιρείες, ώστε οι πελάτες να είναι ενήμεροι πότε αυτές ενεργοποιούνται και πώς υπολογίζονται οι επιπλέον επιβαρύνσεις στους λογαριασμούς.
Σημαντικό στοιχείο της έρευνας της Αρχής είναι και το κατά πόσο οι πελάτες είχαν σαφή εικόνα για το ότι το τιμολόγιο που υπέγραψαν ήταν κυμαινόμενο, δηλαδή περιλάμβανε ρήτρα. Προϋποθέσεις που έθετε για τους μηχανισμούς αναπροσαρμογής η απόφαση που είχε εκδώσει η ΡΑΕ τον Φεβρουάριο του 2020, με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη διαφάνεια και την επαληθευσιμότητα των χρεώσεων στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων χαμηλής τάσης.
Νέοι μηχανισμοί εποπτείας
Παράλληλα με τις δύο παραπάνω έρευνες, στόχος της ΡΑΕ είναι να ενισχύσει με επιπλέον μηχανισμούς την εποπτεία της λιανικής. Έτσι, όπως έχει γράψει το Insider.gr, ήδη έχει δημιουργήσει μία βάση δεδομένων, στην οποία οι πάροχοι καταχωρίζουν όλες τις επιβαρύνσεις (π.χ. ανταγωνιστικές χρεώσεις, τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις, δημοτικά τέλη) κάθε «ρολογιού» που ανήκει στο πελατολόγιό τους.
Στην πλατφόρμα, που είναι η πρώτη που έχει δημιουργηθεί στη Ευρώπη, έχουν ήδη εισαχθεί από τις εταιρείες για το σύνολο των λογαριασμών που έχουν εκδοθεί από την 1η Σεπτεμβρίου 2021, μέχρι τις 31 Μαΐου 2022. Αξιοποιώντας την, η ΡΑΕ έχει ανά πάσα στιγμή εικόνα για το αν οι εταιρείες υπολογίζουν σωστά τις επιμέρους χρεώσεις, ενώ στη δεδομένη συγκυρία μπορεί να ελέγξει και κατά πόσο «περνούν» σωστά τις επιδοτήσεις.
Η Αρχής έχει επίσης στα σκαριά ένα e-εργαλείο όπου θα καταγράφονται μία μεγάλη γκάμα πληροφοριών για τους παρόχους – από τα οικονομικά τους στοιχεία, και τα διαθέσιμα τιμολόγιά τους, μέχρι τις εντολές αποκοπής που έχουν δώσει και τα παράπονα που έχουν υποβάλει για αυτούς οι πελάτες τους.
Από τα στοιχεία αυτά, χάρις στο e-εργαλείο θα παρακολουθείται με αυτοματοματοποιημένο τρόπο το «προφίλ» όλων των παροχών. Έτσι, για παράδειγμα από το report μίας εταιρείας θα μπορούν να εντοπιστούν τυχόν περιπτώσεις αισχροκέρδειας, δηλαδή χρεώσεων που «μεταφράζονται» σε υπερβολικά υψηλό περιθώριο κέρδους.
Κώστας Δεληγιάννης
