Δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ η πράξη έγκρισης του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων από το Υπουργικό Συμβούλιο.
- Advertisement -
Με την εκπόνηση του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων (ΕΠΠΔΑ) αποσκοπείται:
- Η εφαρμογή των άρθρων 57 και 4 του ν. 4819/2021 «Ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων – Ενσωμάτωση των Οδηγιών 2018/851 και 2018/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ής Μαΐου … και συναφείς επείγουσες ρυθμίσεις» (Α’ 129), σχετικά με την εκπόνηση προγραμμάτων για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και την ιεράρχηση των δράσεων και των εργασιών διαχείρισης των αποβλήτων, η οποία θέτει την πρόληψη ως πρώτη προτεραιότητα.
- Η εναρμόνιση με την ενωσιακή νομοθεσία και συγκεκριμένα με τα άρθρα 9 και 29 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 2008 «για τα απόβλητα και για την κατάργηση ορισμένων Οδηγιών», όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία (ΕΕ) 2018/851.
Το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
- Advertisement -
- Παρουσίαση και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων.
- Παρουσίαση των υφιστάμενων εθνικών και ενωσιακών νομοθεσιών, πολιτικών και στρατηγικών.
- Τον ορισμό ρευμάτων προτεραιότητας, καθώς και στόχων πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων.
- Τον προσδιορισμό μέτρων και δράσεων για την υλοποίηση των στόχων αυτών, την επιτυχή και ολοκληρωμένη παρακολούθηση και αξιολόγηση του ΕΠΠΔΑ, καθώς και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του.
- Όλες τις απαιτήσεις, στόχους και μέτρα που προβλέπονται από την ισχύουσα εθνική και ενωσιακή νομοθεσία σχετικά με την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων.
Τα προτεινόμετρα μέτρα και οι δράσεις για τα Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών & Κατεδαφίσεων
Ο σχεδιασμός και η κατασκευή κτιρίων και έργων υποδομής πρέπει να γίνουν πιο κυκλικοί. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να ενσωματωθεί ο «έξυπνος σχεδιασμός κτιρίων», τόσο για τα υπό κατασκευή κτίρια όσο και για τα υπό ανακαίνιση, με σκοπό την παράταση της διάρκειας ζωής τους και την προσαρμοστικότητά τους στις αλλαγές. Επίσης, η επιλογή των υλικών που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ή την ανακαίνιση, θα πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, τη διευκόλυνση της επαναχρησιμοποίησής τους ή ακόμη και ανακύκλωσής τους στο τέλος της ζωής τους.
Για την επαναχρησιμοποίηση των ΑΕΚΚ χρειάζεται υποστήριξη μέσω της διάδοσης ορθών πρακτικών, της περαιτέρω ανάλυσης της σύνθεσης των ΑΕΚΚ για την αξιολόγηση του δυναμικού των επαναχρησιμοποιήσιμων αποβλήτων και της ανάκτησης ορισμένων υλικών (π.χ. μάρμαρο, διακοσμητική πέτρα).
Ο σχεδιασμός, η εφαρμογή και η παρακολούθηση μέτρων πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων απαιτεί στρατηγική συνεργασία δημόσιων φορέων (κυρίως του ΥΠΕΝ) με τον κατασκευαστικό κλάδο. Οι ομάδες – στόχοι των προτεινόμενων μέτρων πρόληψης είναι ο κατασκευαστικός κλάδος, ο δημόσιος τομέας και οι ιδιώτες.
Οι βασικοί πυλώνες μέτρων που θεσπίζει το ΕΠΠΔΑ για τα απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων είναι οι εξής:
- Ανάπτυξη οικολογικού σχεδιασμού και οικολογικής ανακαίνισης κτιρίων για να επιτρέπεται η προσαρμοστικότητά τους, να επεκτείνεται η διάρκεια ζωής τους και να διευκολύνεται η αποσυναρμολόγηση και η ανακύκλωσή τους.
- Ανάπτυξη πρακτικών επαναχρησιμοποίησης αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων.
- Προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση των υλικών εκσκαφών στην τοποθεσία που δημιουργούνται, με ενθάρρυνση της δημιουργίας κέντρων ή χώρων επαναχρησιμοποίησης και εντός των μονάδων επεξεργασίας ΑΕΚΚ όπου αυτό είναι τεχνικά εφικτό.
- Ανάπτυξη νέων (δομικά) κυκλικών πρακτικών στον κατασκευαστικό κλάδο.
Οι πυλώνες αυτοί, συνεπικουρούμενοι από αντίστοιχες εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, συστηματική παρακολούθηση και χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων (ΕΣΠΑ, LIFE+ κ.λπ.), μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση της παραγωγής ΑΕΚΚ στην Ελλάδα.
Ενδεικτικά, οι δράσεις που προτείνονται να υλοποιηθούν (ανά πυλώνα μέτρων) είναι οι εξής:
- Ανάπτυξη οικολογικού σχεδιασμού και οικολογικής ανακαίνισης κτιρίων για να επιτρέπεται η προσαρμοστικότητά τους, να επεκτείνεται η διάρκεια ζωής τους και να διευκολύνεται η αποσυναρμολόγηση και η ανακύκλωσή τους:
- Ενίσχυση της εφαρμογής ορθών πρακτικών όσον αφορά στην κυκλικότητα των κατασκευών: Προώθηση επιτυχημένων εμπειριών (παραπομπές, έγγραφα καθοδήγησης, πιστοποιήσεις, επισημάνσεις κ.λπ.) που έχουν αναπτυχθεί για την ανάπτυξη μιας κυκλικής προσέγγισης στον σχεδιασμό και την ανακαίνιση κτιρίων, τόσο με τους σχεδιαστές όσο και με τους ιδιοκτήτες έργων, ιδίως όσον αφορά στη συντήρηση, στην οικοδόμηση, στην ενίσχυση υφιστάμενων δομών και στην ορθολογική χρήση των πόρων. Οι μελλοντικές δημόσιες συμβάσεις κατασκευής μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως τομείς υλοποίησης αυτών των νέων, πιο βιώσιμων και πιο κυκλικών πρακτικών.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΜΕ - Ενσωμάτωση του θέματος του οικολογικού σχεδιασμού και της οικολογικής ανακαίνισης κτιρίων στα προγράμματα σπουδών ειδικών σε επαγγελματικές σχολές και σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: Στόχος είναι η βελτίωση της κατάρτισης των μελλοντικών επαγγελματιών του κατασκευαστικού κλάδου και η αύξηση της ευαισθητοποίησής τους, όσον αφορά στις τεχνικές και τεχνολογίες που συμβάλλουν στην πρόληψη της δημιουργίας ΑΕΚΚ, μέσω της βασικής τους εκπαίδευσης.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΠΑΙΘ - Ενσωμάτωση πτυχών, που σχετίζονται με την οικολογική ανακαίνιση των κτιρίων στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Αυτονομώ»: Αξιολόγηση της υιοθέτησης μιας τέτοιας απαίτησης στις προϋποθέσεις συμμετοχής στο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης «Εξοικονομώ – Αυτονομώ».
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ - Ενσωμάτωση πτυχών, που σχετίζονται με την πρόληψη αποβλήτων, την αποφυγή επιβλαβών ουσιών και τη διαχείριση αποβλήτων καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός κτιρίου, στα πρότυπα των «βιώσιμων κτιρίων»: Ανάπτυξη βασικών αρχών για την τυποποίηση ενός συστήματος πληροφοριών οικολογικού σχεδιασμού και οικολογικής ανακαίνισης κτιρίων, καθώς και μηχανισμών πιστοποίησης ή/και επισήμανσης για τα βιώσιμα κτίρια σε συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΜΕ/ΚΑΠΕ - Ενθάρρυνση της ανακαίνισης ενός κτιρίου έναντι της κατεδάφισής του: Αυτό αφορά κτίρια, τα οποία δεν χρήζουν κατεδάφισης για λόγους ασφαλείας, και μπορεί να επιτευχθεί μέσω οικονομικών κινήτρων, όπως μειωμένος ΦΠΑ στα υλικά οικοδομών και στις εργασίες ανακαίνισής τους.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΠΟΙΚ
- Ενίσχυση της εφαρμογής ορθών πρακτικών όσον αφορά στην κυκλικότητα των κατασκευών: Προώθηση επιτυχημένων εμπειριών (παραπομπές, έγγραφα καθοδήγησης, πιστοποιήσεις, επισημάνσεις κ.λπ.) που έχουν αναπτυχθεί για την ανάπτυξη μιας κυκλικής προσέγγισης στον σχεδιασμό και την ανακαίνιση κτιρίων, τόσο με τους σχεδιαστές όσο και με τους ιδιοκτήτες έργων, ιδίως όσον αφορά στη συντήρηση, στην οικοδόμηση, στην ενίσχυση υφιστάμενων δομών και στην ορθολογική χρήση των πόρων. Οι μελλοντικές δημόσιες συμβάσεις κατασκευής μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως τομείς υλοποίησης αυτών των νέων, πιο βιώσιμων και πιο κυκλικών πρακτικών.
- Ανάπτυξη πρακτικών επαναχρησιμοποίησης αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων:
-
- Ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης των δομικών υλικών: Προτείνεται η σύσταση ομάδας εργασίας (με τη συμμετοχή όλων των βασικών εμπλεκομένων φορέων) με σκοπό τη θέσπιση προτύπων για την «επιλεκτική» κατεδάφιση κτιρίων (διαχωρισμός διαφορετικών τύπων υλικών), με διαλογή τουλάχιστον για ξύλο, ανόργανα κλάσματα (σκυρόδεμα, τούβλα, πλακάκια και κεραμικά, πέτρα), μέταλλα, γυαλί, πλαστικά και γύψο, στη βάση προτύπων που έχουν υιοθετηθεί σε άλλες χώρες, την καθιέρωση προτύπων και πιστοποιήσεων για την επαναχρησιμοποίηση δομικών υλικών και την εξέταση της αναμόρφωσης του ρυθμιστικού πλαισίου όπου απαιτείται (όπως στην περίπτωση του Κανονισμού Τεχνολογίας Σκυροδέματος που δεν επιτρέπει εντός των ορίων του αντικειμένου του τη χρήση ανακυκλωμένων αδρανών).
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΜΕ/ΕΟΑΝ/ΣΕΒ - Προώθηση της έρευνας για την επαναχρησιμοποίηση δομικών στοιχείων: Χρηματοδότηση έρευνας/ανάπτυξη πιλοτικών έργων που αφορούν στην εκμετάλλευση ολόκληρων δομικών στοιχείων, που προκύπτουν από την κατεδάφιση κτιρίων.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΑΕΙ/Επιμελητήρια/ΣΑΤΕ/ΠΕΔΜΕΔΕ - Ενσωμάτωση των αρχών της πρόληψης και της επαναχρησιμοποίησης των ΑΕΚΚ στα προγράμματα σπουδών ειδικών σε επαγγελματικές σχολές και σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: Στόχος είναι η βελτίωση της κατάρτισης των μελλοντικών επαγγελματιών του κατασκευαστικού κλάδου και η αύξηση της ευαισθητοποίησής τους, όσον αφορά στην πρόληψη και επαναχρησιμοποίηση των ΑΕΚΚ, μέσω της βασικής τους εκπαίδευσης.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΠΑΙΘ - Δημιουργία προτύπων ποιότητας για επαναχρησιμοποιήσιμα υλικά για να διασφαλιστεί η χρήση τους στον κατασκευαστικό κλάδο
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΜΕ/ΕΛΟΤ
- Ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης των δομικών υλικών: Προτείνεται η σύσταση ομάδας εργασίας (με τη συμμετοχή όλων των βασικών εμπλεκομένων φορέων) με σκοπό τη θέσπιση προτύπων για την «επιλεκτική» κατεδάφιση κτιρίων (διαχωρισμός διαφορετικών τύπων υλικών), με διαλογή τουλάχιστον για ξύλο, ανόργανα κλάσματα (σκυρόδεμα, τούβλα, πλακάκια και κεραμικά, πέτρα), μέταλλα, γυαλί, πλαστικά και γύψο, στη βάση προτύπων που έχουν υιοθετηθεί σε άλλες χώρες, την καθιέρωση προτύπων και πιστοποιήσεων για την επαναχρησιμοποίηση δομικών υλικών και την εξέταση της αναμόρφωσης του ρυθμιστικού πλαισίου όπου απαιτείται (όπως στην περίπτωση του Κανονισμού Τεχνολογίας Σκυροδέματος που δεν επιτρέπει εντός των ορίων του αντικειμένου του τη χρήση ανακυκλωμένων αδρανών).
- Προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση των υλικών εκσκαφών στην τοποθεσία που δημιουργούνται, με ενθάρρυνση της δημιουργίας κέντρων ή χώρων επαναχρησιμοποίησης και εντός των μονάδων επεξεργασίας ΑΕΚΚ όπου αυτό είναι τεχνικά εφικτό:
- Περιορισμός εκσκαφών και προσπάθεια εξισορρόπησης των υλικών εκσκαφών με τα υλικά πλήρωσης, στο πλαίσιο οποιουδήποτε κατασκευαστικού έργου.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΜΕ - Δημιουργία κέντρων ή χώρων επαναχρησιμοποίησης και εντός των μονάδων επεξεργασίας ΑΕΚΚ, όπου αυτό είναι τεχνικά εφικτό.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΠΑΝΕ/ΕΟΑΝ/ΣΕΔ
- Περιορισμός εκσκαφών και προσπάθεια εξισορρόπησης των υλικών εκσκαφών με τα υλικά πλήρωσης, στο πλαίσιο οποιουδήποτε κατασκευαστικού έργου.
- Ανάπτυξη νέων (δομικά) κυκλικών πρακτικών στον κατασκευαστικό κλάδο:
- Πιλοτικά έργα για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και τεχνικών που παράγουν λιγότερα απόβλητα: Τα αποτελέσματα των έργων αυτών θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην προώθηση της αποδοτικότητας των υλικών και στην ανακύκλωση των ΑΕΚΚ. Οι φορείς δημοσίων συμβάσεων θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν την υποβολή προσφορών ανακυκλωμένων υλικών σε δημόσια κατασκευαστικά έργα που τίθενται σε διαγωνισμό.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΑΕΙ/Επιμελητήρια/ΣΑΤΕ/ΠΕΔΜΕΔΕ - Διάδοση ορθών πρακτικών και υποστήριξη της κατάρτισης για νέες τεχνικές: Προώθηση της ανταλλαγής τεχνογνωσίας και εμπειριών στον τομέα της εκπαίδευσης σε θέματα επέκτασης της ωφέλιμης ζωής των κτιρίων, καθώς και της ανακυκλωσιμότητας των εξαρτημάτων και των κατασκευαστικών στοιχείων.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΠΑΙΘ - Εισαγωγή εθελοντικών συμφωνιών στον κατασκευαστικό κλάδο: Στόχος είναι η αύξηση της αποδοτικότητας των υλικών στις κατασκευές, στις ανακαινίσεις και στις κατεδαφίσεις των κτιρίων και στη βελτίωση της διαλογής συγκεκριμένων τύπων ΑΕΚΚ.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/Επιμελητήρια/ΣΑΤΕ/ΠΕΔΜΕΔΕ - Ανάπτυξη εργαλείου αξιολόγησης του κύκλου ζωής (ΑΚΖ) των κτιρίων, για την καθοδήγηση των υπεύθυνων λήψης αποφάσεων του έργου σε «πράσινες» επιλογές κατά τη φάση σχεδιασμού.
Οργάνωση/Συντονισμός: ΥΠΕΝ/ΥΜΕ
- Πιλοτικά έργα για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και τεχνικών που παράγουν λιγότερα απόβλητα: Τα αποτελέσματα των έργων αυτών θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην προώθηση της αποδοτικότητας των υλικών και στην ανακύκλωση των ΑΕΚΚ. Οι φορείς δημοσίων συμβάσεων θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν την υποβολή προσφορών ανακυκλωμένων υλικών σε δημόσια κατασκευαστικά έργα που τίθενται σε διαγωνισμό.
