Κονδύλια ύψους 4 δισ. ευρώ αναμένεται να λάβει η Ελλάδα την περίοδο 2025-2032 από το ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, όπως εκτιμούν πηγές κοντά στην Κομισιόν, ώστε να τα αξιοποιήσει για την οικονομική στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών και μικρών επιχειρήσεων, κατά την «πράσινη» μετάβαση των τομέων των οδικών μεταφορών και των κτιρίων.
Τα κονδύλια αυτά αντιστοιχούν στο 5,52% των συνολικών κεφαλαίων που πρόκειται να συγκεντρωθούν στο Ταμείο και είναι 3 και πλέον φορές περισσότερα από τη συμμετοχή της Ελλάδας στις συνολικές ευρωπαϊκές εκπομπές από τους τομείς των κτιρίων και των μεταφορών (1,6%). Τα αυξημένα κονδύλια, σε σχέση με τη συμμετοχή της Ελλάδας στις πανευρωπαϊκές εκπομπές από τους δύο κλάδους, οφείλονται στο γεγονός ότι για την κατανομή των πόρων στα κράτη-μέλη θα ληφθεί υπόψη ο αριθμός των νοικοκυριών σε κάθε χώρα, τα οποία βρίσκονται σε ενεργειακή φτώχεια ή απειλούνται να βρεθούν.
Το ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα θα συμπληρώσει το νέο αυτόνομο σύστημα εμπορίας ρύπων (ETS), το οποίο θα δημιουργηθεί ειδικά για τις οδικές μεταφορές και τα κτίρια. Στο Ταμείο θα καταλήγει το 25% των αναμενόμενων εσόδων των πλειστηριασμών των δικαιωμάτων αυτού του νέου Χρηματιστηρίου Ρύπων. Έτσι, εκτιμάται ότι στο διάστημα 2026-2032 θα συγκεντρωθούν σε αυτό περισσότερα από 72 δισ. ευρώ, για διανομή στα κράτη-μέλη.
Εθνικό Κοινωνικό Σχέδιο για το Κλίμα
Όπως και οι υπόλοιπες χώρες, έτσι και η Ελλάδα θα μπορεί να αξιοποιήσει τα περίπου 4 δισ. ευρώ που θα της αναλογούν για μέτρα μείωσης των αρνητικών συνεπειών από τις πολιτικές απανθρακοποίησης κτιρίων και μεταφορών. Επομένως, για παράδειγμα θα μπορεί να «τρέξει» προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης ή εγκατάστασης «πράσινων» συστημάτων ψύξης-θέρμανσης σε κτίρια.
Μέσω τέτοιων προγραμμάτων, θα έχει τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσει άμεσα τα ευάλωτα νοικοκυριά. Παράλληλα, θα μπορεί να στηρίξει οικονομικά τη χρήση μέσων μεταφοράς μηδενικών εκπομπών, όπως π.χ. μέσω επενδύσεων για τον εξηλεκτρισμό των δημόσιων συγκοινωνιών.
Προς την ίδια κατεύθυνση, κάθε κράτος-μέλος θα αξιοποιεί και το 50% των εσόδων του από τους εθνικούς πλειστηριασμούς δικαιωμάτων στο νέο Χρηματιστήριο Ρύπων για κτίρια και μεταφορές, καλύπτοντας με εθνικά κεφάλαια τα υπόλοιπα κόστη των επενδύσεων.
Όσον αφορά τα μέτρα πολιτικής που θα εφαρμόσει κάθε κράτος, θα πρέπει να καταρτίσει ένα Εθνικό Κοινωνικό Σχέδιο για το Κλίμα, προχωρώντας σε συμφωνία με την Κομισιόν, για το πλαίσιο των κοινωνικών πολιτικών που σχεδιάζει να θέσει σε εφαρμογή, με σκοπό τον περιορισμό των αρνητικών συνεπειών για ευάλωτους πολίτες και μικρές επιχειρήσεις, από τα μέτρα μείωσης των εκπομπών σε κτίρια και μεταφορές.
Μείωση 42% των ρύπων από κτίρια και μεταφορές
Σκοπός του νέου Χρηματιστηρίου Ρύπων είναι να εισαγάγει τον θεσμό των δικαιωμάτων ρύπων για τις μεταφορές και τα κτίρια, όπως ισχύει ήδη με το υφιστάμενο σύστημα εμπορίας, στο οποίο υπάγονται οι ηλεκτροπαραγωγοί και οι βιομηχανίες. Σε αυτή την περίπτωση, υπόχρεοι για την αγορά δικαιωμάτων θα είναι οι εταιρείες προμήθειας των καυσίμων (κίνησης ή θέρμανσης) ή οι προμηθευτές φυσικού αερίου, ανάλογα με τους τόνους εκπομπών (CO2) που προκαλεί η χρήση των ορυκτών καυσίμων που εμπορεύονται.
Με αυτό τον τρόπο, το νέο σύστημα εμπορίας θα δώσει ξεκάθαρα οικονομικά «σήματα» για τη χρήση «πράσινων» τεχνολογιών στα κτίρια και τη διείσδυση περιβαλλοντικά ουδέτερων μέσων στις μεταφορές. Επίσης, θα πλαισιωθεί με μία σειρά από διοικητικά μέτρα για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των δύο τομέων, όπως νέες προδιαγραφές για πιο «καθαρά» οχήματα ή λιγότερο ρυπογόνα καύσιμα.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, τα κτίρια και οδικές μεταφορές ευθύνονται για το 30% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ε.Ε. Επομένως, για να μπορέσει η «Γηραιά Ήπειρος» να περιορίσει τις εκπομπές της κατά 55% έως το 2030, όπως είναι ο αναθεωρημένος στόχος, θα πρέπει το ανθρακικό αποτύπωμα των δύο κλάδων να μειωθεί κατά 43% έως το τέλος της 10ετίας, συγκριτικά με το 2005.
Κώστας Δεληγιάννης
