Κατατέθηκε στη Βουλή το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού που αφορά στην “Κύρωση κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς”.
Με το υπόψη σχέδιο νόμου κυρώνεται, σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 76 του Συντάγματος, ο ανωτέρω Κώδικας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς. Συγκεκριμένα κωδικοποιούνται διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας (ν.3028/2002, ν.3658/2008, ν.4355/2015, ν.4688/2020, κ.λπ) σχετικά με :
- τον καθορισμό των χρονικών περιόδων για τον χαρακτηρισμό των ακίνητων μνημείων,
- τον φορέα της κυριότητας και άσκησης της διοίκησης και διαχείρισης των ακίνητων μνημείων, οργανωμένων αρχαιολογικών χώρων και εν γένει ακινήτων πολιτιστικής κληρονομιάς,
- τις υποχρεώσεις των κυρίων, νομέων ή κατόχων ακίνητων μνημείων,
- τη χωρική οριοθέτηση των αρχαιολογικών χώρων,
- τη διαδικασία της απαλλοτρίωσης ή στέρησης χρήσης ακινήτου, μέσα στα οποία υπάρχουν μνημεία,
- τα κινητά μνημεία (εννοιολογικός προσδιορισμός, κυριότητα, κατάσχεση, κατοχή, δανεισμός, φύλαξη και συντήρηση, αναγνώριση ιδιότητας συλλέκτη, αρχαιοπώλη και εμπόρου αυτών), καθώς και διατάξεις αναφορικά με τις προϋποθέσεις εισαγωγής και εξαγωγής πολιτιστικών αγαθών,
- την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος κράτους-μέλους και αφορούν στον εννοιολογικό προσδιορισμός αυτών, τον καθορισμό των αρμόδιων αρχών για τη διαδικασία επιστροφής τους, ανταλλαγή πληροφοριών, τα δικαστικά μέσα και προϋποθέσεις για την επιστροφή τους, κυριότητα του επιστραφέντος πολιτιστικού αγαθού,
- την αρχαιολογική έρευνα και τις εργασίες συντήρησης μνημείων (συστηματικές ή/και σωστικές ανασκαφές, προστασία ετοιμόρροπων μνημείων, μεταφορά ακίνητου μνημείου και απόσπαση τμημάτων)
- την ίδρυση και λειτουργία μουσείων
- την παροχή εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου για την καταβολή αποζημίωσης, σε περίπτωση απώλειας ή φθορών κινητών μνημείων και έργων τέχνης,
- τα οικονομικά κίνητρα (φορολογικές ρυθμίσεις σε περίπτωση επιβολής φόρου κληρονομιάς, κληροδοσίας ή δωρεάς, με αντικείμενο κινητά μνημεία ή εικαστικά ή άλλα έργα τέχνης και οικονομικά κίνητρα σε κυρίους ή νομείς κτιρίων),
- τους κανόνες που διέπουν τη συγκρότηση και λειτουργία των διαφόρων συλλογικών οργάνων που λειτουργούν στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (Τοπικά Συμβούλια Μνημείων, Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, Κεντρικό Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων, Συμβούλιο Μουσείων),
- τις ποινικές κυρώσεις που δύνανται να επιβληθούν στα πρόσωπα που επιδίδονται σε ποινικά κολάσιμες πράξεις όπως κλοπή, υπεξαίρεση, φθορά από αμέλεια, παράνομη μεταβίβαση και εμπορία μνημείων, παράνομη ανασκαφή ή άλλη αρχαιολογική έρευνα, παράνομη χρήση ανιχνευτή μετάλλου, παράνομη εξαγωγή και εισαγωγή πολιτιστικών αγαθών κ.λπ.,
- τη διεθνή δικαιοδοσία των ελληνικών δικαστηρίων να εκδικάζουν διαφορές που αναφέρονται σε θέματα κυριότητας, νομής και κατοχής κινητών μνημείων,
- τη χορήγηση χρηματικής αμοιβής σε όποιον συμβάλλει στην ανάκτηση μνημείων, τα οποία κατέχονται παρανόμως, κ.λπ.
Επί της αξιολογούμενης ρύθμισης, σημειώνεται ότι ο ισχύων νόμος 3028/2002 (Α’ 153) αποτέλεσε το πρώτο ολοκληρωμένο νομοθέτημα για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μετά από το 1932. Εκτεταμένες ρυθμίσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς συναντώνται και σε μεταγενέστερα του ν. 3028/2002 νομοθετήματα, όπως στον ν. 3521/2006 «Κύρωση της Σύμβασης για την προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς» (Α’ 275) και στον ν. 4355/2015 «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2014/60/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 15ης Μαΐου 2014 σχετικά με την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών, που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος κράτους-μέλους και άλλες διατάξεις» (Α’ 178).
Με την παρούσα κωδικοποίηση επιτυγχάνεται η συστηματοποίηση του ισχύοντος ρυθμιστικού πλαισίου για την προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσω της ένταξης στον παρόντα Κώδικα όλων των νομοθετημάτων. Επιπλέον, επιτυγχάνεται η συστηματοποίηση διάσπαρτων διατάξεων νόμου, όπως οι ρυθμίσεις για τον καταδυτικό τουρισμό στους επισκέψιμους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους [άρθρα 6, 7, 9 και 14 του ν. 4688/2020 (Α΄ 101)], η διευρυμένη δικαιοδοσία των ελληνικών δικαστηρίων για διαφορές σχετικά με την κυριότητα, νομή και κατοχή κινητών μνημείων [άρθρο 13 του ν. 3658/2008 (Α΄ 70)], ο περιορισμός της ευθύνης των Προέδρων και των μελών των Συμβουλίων [παρ. 6 του άρθρου 10 του ν. 3207/2003 (Α΄ 302) σε συνδυασμό με το δεύτερο και τρίτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 3094/2003 (Α΄ 10).
Κατά την κωδικοποίηση ελήφθη υπ’ όψιν η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και ενσωματώθηκαν στο κείμενο του Κώδικα οι ήδη προβλεπόμενες στις κωδικοποιούμενες διατάξεις κανονιστικές διοικητικές πράξεις. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η δυνατότητα, τόσο στα διοικητικά όργανα όσο και στους πολίτες, να έχουν άμεση και ασφαλή γνώση της συνολικής νομοθεσίας που αφορά σε ζητήματα προστασίας των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Δείτε παρακάτω:
