Εγκρίθηκε προ ημερών και επισήμως, «ανεβαίνοντας» και στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, το τομεακό πρόγραμμα εθνικής ανάπτυξης του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων της περιόδου 2021-2025, ύψους 885 εκατ. ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένων των ποσών των αποθεματικών και των ειδικών προγραμμάτων ανάπτυξης). Αρμόδια Υπηρεσία Διαχείρισης για τη διαχείριση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο της εφαρμογής του Τομεακού Προγράμματος Ανάπτυξης ορίστηκε η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
Αναφορικά με την κατανομή των κονδυλίων, ενδεικτικά να επισημάνουμε ότι για το «ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Α: Ενίσχυση επιχειρηματικότητας / δημιουργία φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος» (συνολικού ύψους 68ο εκατ. ευρώ) σημειώνονται ποσά: 85 εκατ. ευρώ (τα 59.500.000 ευρώ το 2021 και 25.500.000 το 2022) για Πράσινη Ανάπτυξη (εκ των οποίων 82,5 εκατ. για διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων), 582 εκατ. ευρώ στον τομέα «εξωστρέφεια» (ενίσχυση των επιχειρήσεων για αύξηση της εξωστρέφειας στις εθνικές και διεθνείς αγορές, τα 407.400.000 ευρώ το 2021 και 174.600.000 ευρώ το 2022), στον τομέα «έξυπνη ανάπτυξη 10 εκατ. ευρώ (βιομηχανική μετάβαση και επιχειρηματικότητα) κ.α.
Για το «ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β: Ενίσχυση της Βιομηχανίας» (συνολικά 98 εκατ. ευρώ), γίνεται αναφορά για «ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» (Πρόληψη & διαχείριση κινδύνων) ύψους 9,5 εκατ. ευρώ και για «Εξωστρέφεια» 87 εκατ. ευρώ.
Επίσης, για το «ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Γ: Ενίσχυση της Έρευνας, Καινοτομίας & Τεχνολογίας» (συνολικό ύψος 53 εκατ. ευρώ), προβλέπονται δαπάνες 50 εκατ. ευρώ για τον τομέα «Δημιουργία επιλεγμένων κεντρικών ερευνητικών κέντρων και προγραμμάτων σε τομείς αιχμής» και ποσά 1 εκατ. ευρώ για «Δημιουργία ερευνητικής τεχνογνωσίας και λύσεων ΤΠΕ στον δημόσιο τομέα» ή την «Προώθηση αποτελεσμάτων έρευνας, καινοτομίας και τεχνολογίας στις επιχειρήσεις».
Για το «ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δ: Στήριξη του εμπορίου και Προστασία του καταναλωτή» (συνολικά κονδύλια 12 εκατ. ευρώ) προβλέπονται δαπάνες 2 εκατ. ευρώ στον τομέα «Βιομηχανική μετάβαση και επιχειρηματικότητα», στην «Ψηφιακή διασύνδεση μονάδων δημόσιας διοίκησης» 7,45 εκατ. ευρώ, στην «Ενίσχυση των επιχειρήσεων για αύξηση της εξωστρέφειας στις εθνικές και διεθνείς αγορές» 2 εκατ. ευρώ.
Στο «ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ε: Υποστήριξη-Τεχνική βοήθεια του Προγράμματος» (συνολικές δαπάνες 42 εκατ. ευρώ) προβλέπονται δαπάνες 40 εκατ. ευρώ για «Διοικητική υποστήριξη» (π.χ. επιχορηγήσεις φορές κ.α.) και 2 εκατ. για τεχνική βοήθεια.
Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων περιλαμβάνει δύο σκέλη, το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος και το σκέλος με εθνικούς πόρους. Το παρόν Πρόγραμμα αφορά στις δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν από εθνικούς πόρους.
Όπως επισημαίνεται, η αναπτυξιακή στρατηγική του Υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων για την προγραμματική περίοδο 2021 – 2025 υπηρετεί τον κεντρικό στόχο για την ελληνική οικονομία που είναι η συστηματική αύξηση της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας (δηλαδή της σχετικής συμμετοχής των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών στο εθνικό προϊόν), καθώς και η στενότερη σύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία. Η στροφή της οικονομίας προς αυτή την κατεύθυνση θα πραγματοποιηθεί με τρόπο συμβατό με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους της χώρας. Ο κύριος στρατηγικός στόχος του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων είναι η στήριξη και η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και η ενίσχυση του μετασχηματισμού κυρίως του τομέα της μεταποίησης, με έμφαση στην ποιότητα των συντελεστών παραγωγής και λειτουργίας της, ώστε να αποτελέσει κινητήριο δύναμη της εξωστρεφούς οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης στη χώρα.
Βασική συνθήκη για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας είναι η ενίσχυση του επενδυτικού περιβάλλοντος μέσω της ανάπτυξης νέων επενδυτικών ευκαιριών και βελτίωσης του επιχειρηματικού και χρηματοδοτικού πλαισίου. Μετά από την παρατεταμένη οικονομική ύφεση των τελευταίων ετών και τις αρνητικές καθαρές επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα, η ταχεία αύξηση των ιδιωτικών παραγωγικών επενδύσεων είναι ο πλέον καθοριστικός μοχλός για την ανάκαμψη.
Το Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης επιχειρεί να κινητοποιήσει με όλους τους τρόπους την επιχειρηματικότητα, τις ΜΜΕ, στηρίζει τις ελληνικές και ξένες επενδύσεις και επιδιώκει τη μέγιστη μόχλευση των διατιθέμενων δημόσιων πόρων (ΣΔΙΤ, χρηματοδοτικά εργαλεία). Η χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων που έχουν υπαχθεί στα κίνητρα των αναπτυξιακών νόμων και η ολοκλήρωση τους είναι κεντρική επιλογή του Προγράμματος.
Επιπλέον, και ειδικότερα στον τομέα της βιομηχανίας, αναδεικνύονται ως κρίσιμα στοιχεία της ανάπτυξης η προσαρμογή στις προκλήσεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης (Βιομηχανία 4.0), η ενσωμάτωση στην παραγωγική διαδικασία νέων τεχνολογικών συντελεστών, παραγωγικών πρακτικών και προτύπων, η ενδυνάμωση της εξαγωγικής ικανότητας και της εξωστρεφούς δυναμικής για την προώθηση της διεθνοποίησης των επιχειρήσεων, και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων και των επιχειρηματιών.
Έμφαση απαιτείται να δοθεί:
- στην έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την αξιοποίηση των παραγόμενων παραγωγικών γνώσεων ως βάση βιομηχανικής και επιχειρηματικής καινοτομίας στην παραγωγική διαδικασία,
- στην παραγωγική διασύνδεση και την ένταξη σε διεθνείς αλυσίδες αξίας,
- στην αξιοποίηση οικονομιών και ωφελειών που προκύπτουν ως συνέπεια των γεωγραφικών βιομηχανικών συγκεντρώσεων, καθώς και ως αποτέλεσμα της οικοδόμησης ευρύτερων οικοσυστημάτων συνεργαζόμενων επιχειρήσεων και
- στην ανάπτυξη τεχνολογιών και την ενίσχυση επιχειρήσεων και πρωτοβουλιών στους τομείς της κυκλικής οικονομίας, της ενεργειακής εξοικονόμησης και της κλιματικής αλλαγής.
Η υποβοήθηση του αναπτυξιακού μετασχηματισμού της βιομηχανίας απαιτείται να υποστηριχθεί από εξειδικευμένο προσωπικό σε οριζόντιες αλλά και κλαδικές εξειδικεύσεις ιδίως στους κλάδους υψηλής προτεραιότητας και τους τομείς παραγωγικής αιχμής.
Το Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων θα έχει εμπροσθοβαρή εφαρμογή, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις τόσο της προηγούμενης δημοσιονομικής κρίσης όσο και αυτής που προέκυψε από την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 . Θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε τα νέα έργα και δράσεις να ενεργοποιηθούν το συντομότερο δυνατό. Στην προοπτική αυτή θα συμβάλει και η μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων.
Όπως αναφέρεται, η στρατηγική του Προγράμματος είναι ενταγμένη στη συνολική αναπτυξιακή πολιτική της χώρας. Είναι απολύτως συμβατή με τις κατευθύνσεις της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 και ειδικότερα με τις δράσεις που επιδιώκουν την ενίσχυση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ, την ανάπτυξη δεξιοτήτων για την έξυπνη εξειδίκευση, τη βιομηχανική μετάβαση και την επιχειρηματικότητα, την ενίσχυση των ικανοτήτων έρευνας και καινοτομίας και την αξιοποίηση των προηγμένων τεχνολογιών. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις που περιλαμβάνονται στο εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και είναι σε αντιστοιχία με τις κατευθύνσεις του σχεδίου ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία και τη στρατηγική προτεραιότητα για στροφή της οικονομίας προς την έξυπνη ανάπτυξη.
Η κεντρική επιδίωξη είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας της οικονομίας, η οποία υποστηρίζεται καθοριστικά από την ανάπτυξη των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού και από την ενίσχυση του ρόλου της τεχνολογίας και καινοτομίας στην παραγωγή. Το ΤΠΑ θα υποστηρίξει μεγάλο πλήθος επιχειρήσεων ιδιαίτερα του μεταποιητικού τομέα, προκειμένου να ενισχύσουν τη θέση τους στον διεθνή ανταγωνισμό.
Στον τομέα Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης & Καινοτομίας αναγνωρίζονται ως κρίσιμοι παράγοντες ανάπτυξης η περαιτέρω ενεργή συμμετοχή της οικονομίας στην παραγωγή νέας έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα σε τομείς αιχμής, και η προσαρμογή των παραγωγικών της συνιστωσών στις εξελίξεις, τόσο σε όρους λειτουργίας όσο και σε όρους παραγωγής και ένταξης καινοτόμων και τεχνολογικά εξελιγμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη και υποστήριξη φορέων, επιχειρήσεων και ερευνητικών δομών, στη συνεργασία τους και στη σύνδεση των αποτελεσμάτων της έρευνας με την παραγωγή και την κοινωνία. Σημαντικό ρόλο προς αυτή την αναπτυξιακή κατεύθυνση διαδραματίζουν οι συνεργατικοί σχηματισμοί και η αξιοποίηση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού. Επιπλέον, η διαδικασία της επιχειρηματικής ανακάλυψης θα πρέπει να ακολουθεί όλο το εύρος των αναπτυξιακών στόχων για την ενίσχυση και την αξιοποίηση της έρευνας στις επιχειρήσεις, συνεισφέροντας στην προαγωγή και ευρεία εφαρμογή και της μη τεχνολογικής καινοτομίας.
Όσον αφορά στον τομέα του εμπορίου και της προστασίας του καταναλωτή, σημαντικές παράμετροι της επιχειρούμενης αναπτυξιακής αλλαγής αποτελούν η τόνωση της εξωστρέφειας και η ενδυνάμωση της υποστήριξης και της ομαλής λειτουργίας του εμπορίου (επιχειρήσεων και καταναλωτών) για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων της ελληνικής αλλά και παγκόσμιας οικονομίας, η αναβάθμιση της εμπορικότητας, της ελκυστικότητας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών σε αστικά κέντρα της χώρας, καθώς και η ενίσχυση της προστασίας του καταναλωτή τόσο σε επίπεδο ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης όσο και των μηχανισμών ελέγχου, εποπτείας και εφαρμογής. Σημαντική παράμετρο και σε αυτόν τον τομέα αποτελεί η ανάπτυξη και ενσωμάτωση τεχνολογικών λύσεων και ψηφιακών εφαρμογών.
Οι άξονες προτεραιότητας του ΤΠΑ που αντιστοιχούν στις προτεραιότητες του ΕΠΑ είναι οι εξής:
Υπό τον αναπτυξιακό στόχο ΕΠΑ «Έξυπνη Ανάπτυξη»:
- Δημιουργία επιλεγμένων κεντρικών ερευνητικών κέντρων και προγραμμάτων σε τομείς αιχμής
- Δημιουργία ερευνητικής τεχνογνωσίας και λύσεων ΤΠΕ στον δημόσιο τομέα
- Προώθηση αποτελεσμάτων έρευνας, καινοτομίας και τεχνολογίας στις επιχειρήσεις
- Συστάδες ανάπτυξης
- Βιομηχανική μετάβαση και επιχειρηματικότητα
- Δημόσια Διοίκηση και Ψηφιοποίηση
- Ψηφιακή διασύνδεση μονάδων δημόσιας διοίκησης.
Υπό τον αναπτυξιακό στόχο ΕΠΑ «Πράσινη Ανάπτυξη»:
- Στήριξη ΑΠΕ-Συμπαραγωγή,
- Διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων,
- Πρόληψη και διαχείριση κινδύνων.
Υπό τον αναπτυξιακό στόχο ΕΠΑ «Εξωστρέφεια»:
- Ενίσχυση των επιχειρήσεων για αύξηση της εξωστρέφειας στις εθνικές και διεθνείς αγορές.
Γιώργος Παπακωνσταντίνου
